• Afdrukken

Resonet in laudibus

Jacobus Gallus kennen wij als Jacob Handl, Händl komt een enkele keer voor maar dat is dan een vergissing; het is toch echt Handl waaronder deze in 1550 in Ribnica geboren componist bekend is geworden. Ribnica lag in het Oostenrijkse kroonland Krain, onderdeel van het Habsburgse rijk.
Het was gebruikelijk je naam te latiniseren als je als wetenschapper werkte want Latijn was in die tijd de lingua franca. Handl componeerde in het latijn en dus latiniseerde hij zijn naam ook, wel zo chique. En zonder trema kan hij niet worden verward met zijn grote barokke opvolger George Friedrich Händel.

 
klik om de afbeelding te vergroten

Het is de tijd van de renaissance. Een periode van grote bloei voor de kunsten en de voorzichtige bewustwording van de mens als individu. Geloof speelt nog een belangrijke rol maar de secularisering komt langzaam op gang. Kerkmuziek is merendeels nog de belangrijkste bron van inkomsten voor componisten.
Dat geldt niet in de laatste plaats voor Jacob Handl.
Handl componeert maar liefst zestien missen en passies, 374 motetten en 100 madrigalen en 53 wereldlijke koorliederen. Een madrigaal overigens is een meerstemmig lied dat vaak een werelds onderwerp heeft dus daar deed Handl ook wel aan. Een motet is ook een meerstemmig kort lied maar dan vaak religieus (Latijns).

De vele feestdagen in de kerk kenden alle hun eigen vaste liturgie. Zijn opleiding kreeg de jonge Jacob in een klooster in het Sloveense Sticna, maar hij heeft ook gestudeerd in het beroemde klooster van Melk. Toen hij 24 was werd hij kapelmeester aan het Weense hof. Vervolgens wordt hij bisschoppelijke kapelmeester in Olmütz, is als cantor actief in Breslau en zijn laatste jaren leeft hij in Praag waar hij in 1591 overlijdt.

In zijn tijd werd Jacob Handl zeer gerespecteerd en gewaardeerd. Toch is zijn naam veel minder bekend dan tijdgenoten als Orlando di Lassus of William Byrd. Vreemd hoe dat werkt eigenlijk. Zijn muziek doet zeker niet onder voor die van zijn grote tijdgenoten. Zoek maar eens op YouTube. Wij kennen hem vooral van het loflied Resonet in laudibus. Het is wellicht meer dan een kerstlied vooral een loflied om de maagd Maria te prijzen die het geluk had dat aan haar hij verscheen die komt in de naam van de Heer, namelijk de engel Gabriël. Gabriël kondigt aan dat Maria de moeder van de koning gaat worden, de gezalfde, de zoon van de hemelse Heer. Sion en heel de aarde breken uit in jubelzangen.

Het chique latiniseren van je naam houdt door de geschiedenis heen geen stand zo blijkt, want Jacobus Gallus is uiteindelijk veel beter bekend onder zijn echte naam Jacob Handl, zonder trema dus!

Karel Bruinsma (voorheen Carolus Brunneusmater, RN), GVE, dec.2023